งานศิลปะที่ใช้แมวสะท้อนความสัมพันธ์แบบต่างๆของมนุษย์

แมวเป็นสิ่งมีชีวิตที่ซับซ้อนและชวนให้ขบคิดอย่างมาก ตอนเด็กๆ เราเคยเป็นคนเกลียดแมวมาก่อน และประกาศตนอย่างแน่วแน่ว่าเป็น dog person คือเราเลี้ยงหมา และเหยียดแมวนิดๆ (รวมถึงเหยียดพวกคนเลี้ยงแมวด้วย) เพราะไม่ชอบความหยิ่งของมัน ไม่ชอบสายตาที่มันมองเราแล้วไม่ยอมหลบ เหมือนจะหาเรื่องตลอดเวลา ในขณะที่หมามันจะมีความนอบน้อมและเอาใจเรามากกว่า

แต่หลังจากที่อยู่ๆ วันหนึ่ง มีแมวบังเอิญเข้ามาในชีวิตอย่างไม่ตั้งใจ เริ่มจากการมาอยู่ใต้ฝ้าเพดาน เขยิบเข้ามาอยู่ในบ้าน เลยเถิดไปจนเข้าห้องนอน ให้ข้าวให้น้ำทุกวัน สุดท้ายลามปามขึ้นเตียง ความคิดที่เรามีเกี่ยวกับแมว มันก็เปลี่ยนไปตอนไหนไม่รู้

ระยะห่างของเรากับแมว ค่อยๆ พัฒนาจนไม่เหลือความห่างอีกต่อไป และนั่นทำให้เรารู้สึกว่าแมวเป็นสัตว์ที่น่าสนใจ

นิทรรศการศิลปะครั้งใหม่ที่ Ardel Gallery of Modern Art ของคัทลียา พันธ์โตดี ที่เพิ่งจัดพิธีเปิดไปเมื่อต้นเดือนเมษายน 2019 หยิบเอา “แมว” มาเป็นตัวเอกของเรื่องในการบอกเล่าเรื่องราว ในรูปแบบผลงานภาพพิมพ์แกะไม้ งานจิตรกรรม วาดเส้น และงานวัสดุปะติด เนื้อหาเกี่ยวกับการเดินทาง วิถีชีวิต และความสัมพันธ์ในรูปแบบต่างๆ รวมถึงความรู้สึกที่เข้ามากระทบกับจิตใจของศิลปิน นอกจากแมวแล้วก็ยังมีสัตว์อื่นด้วย เช่น ปลา นก ผีเสื้อ ฯลฯ

โทนของภาพส่วนใหญ่เป็นขาวดำ นั่นทำให้เราโฟกัสไปที่ลายเส้น และกิริยาอาการของเจ้าแมว ที่บอกได้เลยว่า ถ้าศิลปินไม่เคยคลุกคลีกับแมวมาก่อน เธอจะไม่สามารถจับสังเกตนิสัยของมันได้ขนาดนี้ นั่นคือสิ่งที่ดึงดูดให้เราอยากเข้าไปทำความรู้จักกับแนวคิดของนิทรรศการครั้งนี้

เธอวาดแมวกับปลาตัวใหญ่ ปลาตัวเล็ก แมวกับดอกไม้และผีเสื้อ แล้วก็แมวที่ซ่อนตัวอยู่อย่างแนบเนียนในภาพวาดชื่อดังของแวน โก๊ะห์ ทุกภาพล้วนสะท้อนบุคลิกที่แท้จริงของแมว อย่างเช่น ความหน้าตายเหมือนไม่รู้สึกรู้สาอะไร ไม่ว่าจะอยู่กับอาหาร ของเล่น หรือแม้แต่ท่ามกลางธรรมชาติและสีสันของดอกไม้ ไม่ค่อยมีใครเข้าใจความรู้สึกข้างในของแมวนัก ถ้าไม่สนิทกันจริงๆ เพราะไม่ว่าจะสนุกหรือเบื่อ มันก็หน้าเหมือนเดิม มีแค่ท่วงท่าบางอย่างที่พอจะให้เราจับสังเกตได้บ้างนิดหน่อย

เวลาแมวอยู่ในบทบาทของนักล่า เสียงและแววตาของมันดูโหดร้ายมาก แต่เวลาที่มันนอนหลับพริ้มอยู่ใต้เตียงในวันฝนตก มันก็ดูฟูๆ นุ่มๆ เหมือนตุ๊กตาแบ๊วๆ ตัวหนึ่ง คาแร็กเตอร์ที่ซับซ้อนของมันเทียบได้กับมนุษย์หลายๆ แบบ และความหลากหลายบทบาทของมัน อันที่จริงก็ไม่ต่างจากคาแร็กเตอร์ของมนุษย์เลย

บางวันเราก็เป็นมนุษย์ขี้เกียจ ไม่อยากยุ่งกับใคร บางวันเราก็หงิมๆ ยอมให้ใครทำอะไรก็ได้ แต่บางวันเราก็อาจจะแปลงร่างเป็นเสือร้าย เหมือนเวลาที่เราอยู่กับคนหนึ่ง เราก็เป็นแบบหนึ่ง พอเราเปลี่ยนไปอยู่กับอีกคนหนึ่ง เราก็เป็นอีกแบบหนึ่ง นี่จึงอาจเป็นสาเหตุที่ศิลปินหยิบยกเอา “แมว” มาเป็นตัวสะท้อนเรื่องราวของ “ความสัมพันธ์”

All images credit: the artist courtesy of Ardel Gallery of Modern Art